NASA'nın “Artemis I” görevinin geçtiğimiz günlerde başarılı bir şekilde başlatılması, ayda kalıcı bir insan varlığı oluşturmaya ve uzayın başka yerlerinde de son derece değerli kaynakların büyük birikimlerinden yararlanmaya yönelik ilk adımı temsil ediyor. Ancak madencilik faaliyetleri başlamadan önce, uzay yolculuğu yapan ülkelerin bu kaynaklardan nasıl yararlanacağına dair daha ayrıntılı kurallar koyması gerekiyor.
ABD, ayın ve diğer gök cisimlerinin doğal kaynak potansiyelinin farkına varma konusunda yalnız değil. Son yıllarda Çin, Hindistan ve İsrail'den gönderilen uzay araçları Ay'ı ziyaret etti ve hatta Güney Kore de bu konuda bir planlama yaptı.
Hangi Kaynaklar?
Ay madenciliği hangi doğal kaynakları sağlayabilir? Sadece altın ve platin gibi değerli metaller veya nadir mineraller değil, işin başında su tüm kaynaklar arasında en kıymetlisi olarak gösterilebilir. Su aslında uzaydaki en değerli malzemelerden biridir ve NASA yaptığı araştırmalarda, Ay'ın güney kutbu yakınlarındaki derin kraterlerdeki buz birikintilerini doğrulamıştır. Aydan çıkarılan su, astronotlar için tüketilebilir bir yaşam desteğinden daha fazlası olacaktır. Ayrıca birleştirildiğinde güçlü bir roket yakıtı oluşturan oksijen ve hidrojene dönüştürülebilir. Bu da, Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağındaki mineral açısından kıymetli cisimler gibi daha uzak hedeflerin keşfedilmesini sağlayabilir. Bu kaynak doğru kullanıldığında potansiyel olarak tüm uluslar için geniş ekonomik ve toplumsal fırsatlara yol açabilir.
Cep telefonları, bilgisayarlar ve araba aküleri gibi birçok cihazın üretiminde Dünya’da nadir bulunan maddeler kullanıldığı için gelecekte pek çok endüstride ham madde sıkıntısı yaşanabilir. Bu sorunun muhtemel çözümlerinden biri Dünya’da nadir bulunan maddeleri uzaydan getirmek. Örneğin Ay’ın yüzeyinin altında yaklaşık 1.6 milyar ton maden rezervi var. Ayrıca Ay’ın kuzey ve güney kutuplarında bol miktarda donmuş su olduğu da biliniyor. Bu yüzden pek çok uzay ajansı ve özel şirket Ay’daki rezervleri değerlendirmenin planlarını yapmaya başladı.
Madencilik Politikaları
Ancak uzay madenciliği, potansiyel olarak yüksek çıkarlara rağmen nispeten yetersiz politikaya ve yönetime tabidir. Bu, özellikle Dünya'da ve uzayda büyük güç rekabetinin geri dönüşüyle birleştiğinde, hükümet dışı aktörlerin yanı sıra rekabet eden ulus - devletler arasında çatışma potansiyeli yaratır. Yönetim yapılarının oluşturulması, tüm paydaşlar arasında işbirliğini ve bu kaynakların verimli kullanımını teşvik ederken, çatışma olasılığını en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Artemis programını desteklemek için NASA, "1967 Dış Uzay Anlaşması'na dayanan, keşif, bilim ve ticari faaliyetleri kolaylaştıran güvenli ve şeffaf bir ortam yaratmak için ortak bir ilkeler vizyonu" olarak tanımlanan Artemis Anlaşmalarını oluşturmuştu. Toplamda yirmiden fazla başka ülke bu çerçeveye şimdiden imza attı.
Artemis Anlaşmaları gibi çok uluslu anlaşmaların ötesinde, tüm uzay faaliyetleri için mevcut yönetim rejimi, yukarıda bahsedilen Dış Uzay Anlaşması'na (OST) ve ona eklenmiş yorumlar ve emsallere dayanmaktadır. Ancak OST, ulus - devletlerin uzayda yeni aktif olmaya başladıkları bir zamandan kalmadır. Ardından gelen 1979 Ay Anlaşması, ne Ay'ın ne de kaynaklarının "herhangi bir devletin, uluslararası hükümetler arası veya sivil toplum örgütünün, ulusal örgütün veya sivil toplum kuruluşunun veya herhangi bir gerçek kişinin mülkü olamayacağını" belirtirken, ne ABD ne de başka herhangi bir ülke bunu onayladı.
Ulusal düzeyde, birçok ülke bağımsız olarak bu uzay kaynaklarından ve teknolojik gelişmelerden yararlanmak için politikalar geliştirmiştir. 2015 yılında Kongre, ABD vatandaşlarının "ABD'nin uluslararası yükümlülükleri de dahil olmak üzere yürürlükteki yasalara uygun olarak elde edilen herhangi bir asteroit kaynağına veya uzay kaynağına hak kazandığını" iddia eden ABD Ticari Uzay Fırlatma Rekabet Edebilirlik Yasasını kabul etti.
Bu bağlamda bir emsal oluşturmaya yardımcı olmak için NASA, yakın zamanda, bu tür kaynakları çıkarırken ve kullanırken " bir davranış normu olduğundan emin olmak " için aydan örnekler toplamak ve bunları NASA'ya satmak üzere dört özel şirket seçti. Lüksemburg, Birleşik Arap Emirlikleri ve Japonya da, uzay kaynakları madenciliği için kendi tek taraflı yasalarıyla aynı şeyi yaptı .
Benzer şekilde Rusya ve Çin de uzay madenciliği konusunda politika geliştirdiler ve ay görevlerinde birbirleriyle işbirliği yapma konusunda anlaştılar. Ancak Artemis Anlaşmaları gibi anlaşmalara katılmaları pek olası görünmüyor. Çin, anlaşmalarda belirtilen güvenlik bölgeleri kavramını eleştirdi ve Rusya'nın uzay programı başkanı, anlaşmaların şu anda üzerinde anlaşmaya varılamayacak kadar “ABD merkezli ” olduğunu belirtti.
Büyük ve küçük uzay güçleri arasında daha fazla iş birliği ve anlaşma olmazsa, çoklu rekabet eden yönetim sistemleri kurulabilir ve bu da çatışma potansiyelini daha da artırabilir. Bu alanda inisiyatifi ele alan ve daha ayrıntılı bir yönetim çerçevesi tanımlayan ulus veya uluslar grubu için ilk hamle avantajı vardır. Bu nedenle, ABD ve müttefiklerinin derin uzay kaynaklarının kullanımının Dünya'da ve güneş sistemi boyunca refaha, güvenliğe ve özgürlüğe katkıda bulunduğu bir gelecek yaratabilmesi için bu konuyu ele almanın tam zamanı.
Yararlanılan Kaynaklar
Yorum Yazın