Türkiye’de Madencilikte Yeni Dönem Başlıyor
Türkiye’de madencilik sektörüne yönelik kapsamlı düzenlemeler içeren yeni yasa Resmî Gazete’de yayımlandı. 7554 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile çevre koruma önlemleri artırılırken, stratejik madenlere yönelik kamulaştırma ve üretim mekanizmaları da yeniden yapılandırıldı. Yeni düzenlemelerle madencilik, sürdürülebilirlik ilkeleriyle stratejik yatırımlar arasında bir dengeye oturtulmaya çalışılıyor.
Ruhsat Bedelleri Yükseltildi, Rehabilitasyon Fonu Kuruldu
Kanunla birlikte maden ruhsat bedelleri ciddi oranda artırıldı. Yeni düzenlemeye göre bedeller, maden grubuna göre %50 ila %70 oranında yükseltilecek. Bu artış, hem devlet gelirlerini artırmayı hem de madencilik faaliyetlerinin daha dikkatli yürütülmesini hedefliyor.
Ayrıca, mevcut “çevre uyum teminatı” uygulamasının yerini “rehabilitasyon bedeli” sistemi aldı. Bu bedel, kamu bankalarında açılacak özel hesaplarda toplanacak. Bu fon sadece çevresel rehabilitasyon çalışmaları için kullanılabilecek, amacı dışında harcanamayacak.
Koruma Alanlarında Madencilik Artık Zorlaşıyor
Yeni yasa ile çevre koruma hassasiyetleri de artırıldı. Milli parklar, özel çevre koruma bölgeleri, sulak alanlar gibi ekosistemi korumaya yönelik alanlarda maden faaliyeti yürütmek, ilgili kurumların iznine bağlandı. Ancak bu izinler belirli sürelerde verilmezse, “olumlu görüş verilmiş sayılır” hükmüyle yatırımcıların uzun süre bekletilmesi de önlenmiş olacak.
Bu hüküm çevreciler tarafından “riskli bir açık kapı” olarak değerlendirilirken, sektör temsilcileri kararın yatırımları hızlandıracağını savunuyor.
Stratejik Madenler İçin Acele Kamulaştırma Geldi
Yasada yer alan önemli bir diğer yenilik de “stratejik ve kritik madenler”e ilişkin. Bu madenlerin çıkarılması amacıyla acele kamulaştırma yapılabilecek. Ayrıca, bu tür madenlerin stoklanmasına da sınır getirildi: bir işletme, ürettiği madenin %10’undan fazlasını stoklayamayacak. Bu sayede üretim sürecinin yavaşlatılması veya piyasaya müdahale edilmesi engellenmek isteniyor.
Zeytinliklerde Madencilik: Ağaç Taşıma Ve Dikim Zorunlu
Zeytinlikler üzerindeki maden faaliyetleri, kamuoyunda en tartışmalı konulardan biri. Yeni yasa, bu alanda hem açılım hem sınır getiriyor. Zeytinlik sahasında maden işletmesi açılabilmesi için zeytin ağaçlarının taşınması zorunlu tutuldu. Taşınmanın mümkün olmadığı hallerde ise, kesilen her bir ağacın yerine iki katı sayıda yeni zeytin fidanı dikilecek.
Tarım ve Orman Bakanlığı, bu süreci denetleyerek uyumsuzluk hâlinde ruhsat iptaline kadar gidebilecek.
Kamu Denetimi Arttırılıyor
Yeni düzenleme ile rehabilitasyon fonunun toplanması, takibi ve harcamaları sıkı kurallara bağlandı. Kamu bankaları bu fonları vadeli hesaplarda değerlendirecek, gelirleri sadece rehabilitasyon çalışmalarına yönlendirilecek. Denetimi ise ilgili bakanlıklar ve valilikler üstlenecek. Ayrıca, tahsilat işlemleri il özel idareleri ve vergi daireleri eliyle yürütülecek.
Yasa, madencilik sektöründe hem üretimi teşvik ediyor hem de çevresel sürdürülebilirlik çıtasını yükseltiyor. Özellikle rehabilitasyon bedeli ve koruma alanlarında izin süreci gibi maddeler, kamuoyunun çevre hassasiyetine yanıt niteliğinde. Ancak, stratejik madenler için acele kamulaştırma ve izinlerin “zımni onay” yoluyla ilerlemesi gibi maddeler, uygulamada ciddi tartışmalar doğurabilir.
Zeytinliklerdeki çift yönlü yaklaşım – bir yandan izin, diğer yandan fidan dikimi – Türkiye’de tarım ve enerji kaynakları arasındaki hassas dengeyi yeniden gündeme taşıyacak.
Yorum Yazın