Geosentetik Ürünler Nelerdir?
Geosentetik ürünler mühendislik alanında klasik yöntemlerin alternatifi olarak geliştirilmiş tekstil ürünlerine verilen genel addır. Polimer malzemelerden üretilmiş ve mühendislik alanında kullanılan birçok malzemenin genel tanımıdır. 21. yüzyılda kullanımı giderek yaygınlaşan geosentetik ürünler özellikle inşaat alanını etkisi altına almıştır. Uygulanabilirliği zor inşaat projelerinde mevcut inşaat teknolojisi ile çözülemeyen konularda geosentetiklere ihtiyaç duyulmaktadır. Geosentetikler; geotekstil, geogrid, geomembran ve geokompozit olmak üzere 4 ana başlıkta incelenmektedir.
Geotekstil
Geotekstillerpolipropilen ve polyester elyaf ürünlerinin iğneleme yöntemi kullanılarak dokunması ile oluşturulmuş malzemelerdir. Farklı gramaj ve dokuma esasına göre üretilebilirler. Yapısı ve kullanım alanlarına göre:
Örgülü Geotekstiller: Çift taraflı ve dik dokundukları için diyagonal mukavemet göstermektedirler. Yüksek çekme dayanımına sahiptir. Düşük uzamalarda yüksek dayanımlara ulaşırlar.
Örgüsüz Geotekstiller: Polipropilen ve polyester hammaddelerinden oluşmaktadır. Çekme dayanımları çok düşük olduğundan dolayı filtrasyon ve ayırma alanlarında kullanılmaktadır.
Geotekstil Uygulaması
Geogrid
Geogrid yüksek çekme kuvveti ve düşük sünme özelliğine sahip, üzerinde dikdörtgen ve kare boşlukları bulunan zemin malzemeleridir. İnşaat sektöründe geogrid donatı olarak anılmaktadır. Zeminler arasında birbiri üzerine bindirilerek uygulanması halinde zeminin mukavemetini arttırdığı gözlemlenmiştir. Duvarlar, drenaj, zemin güçlendirmesi ve erozyon kontrolü alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Yol Çalışmalarında Geogrid Uygulaması
Geomembran
Geomembran sentetik su yalıtımı sağlayan polipropilen malzemelerden üretilmiş yapı elemanlarıdır. Plastik sektöründe gerekli karışım (UV Katkısı-Boya vb) sağlanarak ekstruderlerden ısıl işlem uygulanıp kalıp sistemi ile homojen olarak şekillendirilen malzemelerdir. Havuz, dere, baraj, gölet, tıbbi atık toplanma alanları, alt geçit ve tünel yapılarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bindirme yöntemiyle birleşme bölgeleri yapıştırılmak suretiyle kullanılır.
Katı Atık Lot Çalışmasında Geomembran Uygulaması
Geokompozit
Geokompozit iki veya daha fazla geosentetik malzemenin bir araya gelmesiyle oluşmuş yapı malzemelerine verilen addır. Genellikle geotekstil ve geogrid malzemelerinin üst üste yerleştirilmesiyle oluşur. Demiryolları, karayolları ve istinat yapılarında kullanımı yaygındır.
Yol Çalışmasında Geokompozit ( Geotekstil Lamineli Geogrid)
Katı Atık Tesislerinde Geosentetik Kullanımı
Nüfus artışı ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak katı atık miktarları sürekli olarak artış göstermektedir ve bu katı atıklar çevreyi olumsuz yönde etkilemektedir. Oluşan katı atıkların çevreye yönelik oluşturduğu tehdidi en az seviyeye indirmek için katı atıklar düzenli bir şekilde muhafaza edilmelidir. Katı atık depolama sahalarının inşa edilmesindeki amaç; yer altı ve yerüstü sularının kirlenmesini önlemek ve enerji geri kazanımını sağlamaktır. Geçirimsizliği tam anlamıyla sağlanmamış bir sahada depolanan atıklardan sızan sular, yer altı ve yer üstü sularını kirleterek insan sağlığını; bitki örtüsüne zarar vererek de çevreyi olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle katı atık bertaraf sahalarında geçirimsizlik sağlamak son derece önemlidir. Katı atık bertaraf sahalarında geçirimsizlik geleneksel bir yöntem olan doğal kil malzemeyle sağlandığı gibi bir geosentetik çeşidi olan geomembran kullanılarak da sağlanabilir.
Ancak kil teminin mümkün olmadığı ya da temin mesafesinin fazla olduğu durumlarda nakliye masraflarının artmasını engellemek için kil yerine geosentetik malzeme kullanılması daha ekonomik bir çözüm olacaktır. Bunun dışında geçirimsizliğin kil malzemeyle sağlandığı durumlarda geosentetik malzeme kullanımına oranla daha kalın bir geçirimsizlik tabakası oluşmuş olacak bu durum da doğal kaynaklarımızın gereğinden fazla kullanılmasına yol açacaktır.
Katı Atık Depolama Lot’unda Membran Uygulaması
Sızdırmazlık amacıyla en yaygın kullanılan geosentetikler geomembranlardır. Geomembranlar daha çok su hazneleri ve depolarında, tünel ve havuzların yalıtımında, katı atık sahalarında kullanılırlar. Geomembranların uygulanmasındaki amaç temel yalıtım prensibi olan suyun geçişini engelleyerek, doğal zemini sudan tamamen izole etmektir. Geomembranların en önemli kullanım alanını katı atık depolama sahaları oluşturur.
Uygulama sırasındaki deformasyonları önlemek için geomembranlaın geotekstillerle birlikte kullanımları yaygındır. Atık sahası tabanı ve yan şevlerinde sıkıştırılmış kil veya geomembran veya her ikisi beraber de kullanılabilir. Doğal kil malzemenin kolay ve ucuza temin edilemediği durumlarda, uygun oranda ticari bentonit-kum karışımıyla geosentetik kil malzeme hazırlanabilir. Esnek membran kaplaması olarak bilinen geomembranlar en yaygın olarak kullanılan geosentetik üründür.
Taban kaplamasında kullanılan geomembranlar, polietilen (PE), PVC veya diğer polimerler gibi yapay geçirimsiz malzemeden imal edilirler. Sızıntı suyundaki kimyasallara olan yüksek direnci dolayısıyla, atık depolama sahalarında kullanılan en yaygın geomembran türü HDPE malzemeden üretilir. Geomembran uygulamaları özellikle dik şevlerde kil kaplama yapımının zorluğu nedeniyle daha uygun bir seçim olabilir. PVC geomembranlar genelde daha ucuz ve birleştirme kaynaklarının yapımı daha kolay olmasına rağmen yönetmelikler kimyasal etkenlere dayanım açısından tabanda kullanılacak geomembranın 2 mm kalınlıkta HDPE olmasını şart koşmaktadır.
Geomembranlar uygulama sırasında bindirmeli bir şekilde serilir ve kaynak makinasıyla birleştirilirler. Geomembran uygulaması bittikten sonra geomembran üzerine drenaj ve koruma amaçlı olarak geotekstil serilir. Son olarak geotekstil üzerine dolgu amacıyla çakıl serilerek geçirimsiz bir tabaka oluşmuş olur.
Tüm bu geosentetik uygulamalar hayatımızı kolaylaştıran; çevreyi, doğal kaynaklarımızı ve yaşam alanlarımızı dizayn eden projelerde beşeri rol oynayarak günümüz mühendislik uygulamalarında büyük önem kazanmaktadır.
Yorum Yazın
Facebook Yorum